Dziedzictwo kulturowe. Skąd brać pomysły i jak finansować projekt?

Ostatnio wiele szkoleń prowadzonych przeze mnie dla instytucji kultury dotyczyło dziedzictwa kulturowego. Wraz z uczestnikami zastanawialiśmy się, jak wykorzystać lokalne dziedzictwo do budowania oferty (stacjonarnej i online) ośrodków kultury i bibliotek, skąd pozyskać na to środki oraz jak włączyć społeczność w nasze działania.

Natchnęło mnie to do napisania o tym na blogu.

Dziedzictwo kulturowe coraz ważniejsze

Okazuje się, że dbanie o dziedzictwo kulturowe jest dla nas coraz ważniejsze. Według badania przeprowadzonego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa aż 78% Polaków uważa, że dziedzictwo jest ważne dla naszego społeczeństwa, zaś 40% z nas deklaruje, że osobiście dba o dziedzictwo. Ogólnie: 74% Polaków ma świadomość pojęcia “dziedzictwo”. Świadomość ta rośnie wraz z wykształceniem i wielkością miejsca zamieszkania.

Polacy wiedzą, że dziedzictwo to, oprócz zabytków (ruchomych i nieruchomych) i dzieł sztuki, także: tradycje i dorobek historyczny, zwyczaje i wierzenia, praktyki, obrzędy i rytuały.

Badanie Segmentacja psychograficzna Polaków ze względu na ich postawy wobec dziedzictwa zostało przeprowadzone w 2021 roku.

Być może jesteśmy świadkami nowej mody na historię, tradycję i dziedzictwo?

Nie wypada nie znać historii Polski, ale coraz częściej interesujemy się dziejami naszych małych ojczyzn, tradycjami i zwyczajami naszych wsi, opowieściami seniorów, kolekcjonujemy stare fotografie naszych dzielnic, a następnie umieszczamy je w coraz popularniejszych archiwach społecznych i organizujemy gry terenowe szlakami bohaterów wojennych.

A może projekt o dziedzictwie kulturowym?

– Chcemy zorganizować wydarzenie z okazji Święta Niepodległości 11 Listopada, ale nie takie zwyczajne, jak co roku – usłyszałam od pani dyrektor w jednym z ośrodków kultury. – Mamy już nawet wybrany program, do którego moglibyśmy złożyć wniosek, Koalicje dla Niepodległej – ciąg dalszy rozmowy z pracownikami.

Świetnie! Trafiła pani dyrektor na podatny grunt. Szukanie pomysłów na wnioski to moje hobby (jak również szukanie odpowiedniego źródła dofinansowania dla pomysłu 😀

– Ale w programie szczególny nacisk jest położony na upamiętnienie wydarzeń z lat 1917-1922. Skąd my weźmiemy takie wydarzenie? U nas nic takiego nie wydarzyło się w tych latach... – wątpliwości narastają, ale ja wiem, że to tylko chwilowa niemoc. Z pewnością znajdziemy rozwiązanie. Pierwszy pomysł już jest: rozmowa z historykiem.

Skąd wziąć pomysł na projekt związany z dziedzictwem kulturowym?

Rozejrzyj się. W Twojej okolicy jest co najmniej kilka miejsc i osób, które pomogą Ci poznać tradycje i historię Twojej miejscowości. Przykłady?

• historia lokalna i regionalna
• tradycja ludowa (Koła Gospodyń Wiejskich, Ochotnicze Straże Pożarne)
• zabytki lokalne i regionalne
• legendy, baśnie i przypowieści
• seniorzy
• lokalni pasjonaci historii i dziedzictwa
• kolekcjonerzy
• działacze społeczni
• archiwa parafialne
• biblioteki
• pracownie i zakłady na uczelniach, zajmujące się dokumentowaniem dziejów miasta, regionu

Znakomitym pomysłem na inspiracje jest portal uruchomiony przez NID (Narodowy Instytut Dziedzictwa): zabytek.pl. Z dokładnością do ulicy czy budynku znajdziecie tam skarby w Waszej najbliższej okolicy, o których nie mieliście pojęcia!

Finansowanie projektów o dziedzictwie kulturowym? Więcej możliwości

Obserwuję, że z roku na rok jest coraz więcej programów finansujących projekty dotyczących patriotyzmu, historii, zachowania dziedzictwa materialnego, upowszechniania wiedzy o niematerialnym dziedzictwie, kultywowaniu tradycji i przekazywaniu jej młodszym pokoleniom.

Podana lista jest otwarta, ponieważ programów ciągle przybywa. Mam nadzieję, że przyda się w planowaniu projektów:

• Programy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, przede wszystkim: Edukacja kulturalna, Miejsca pamięci i trwałe upamiętnienia w kraju. Kultura ludowa i tradycja, Ochrona zabytków archeologicznych, Groby i cmentarze wojenne w kraju, Ochrona zabytków
• Programy Narodowego Centrum Kultury: Blisko, Dom Kultury +, EtnoPolska, Kultura – Interwencje, Konwersja Cyfrowa Domów Kultury, Ojczysty – dodaj do ulubionych, Odkryj swój skarb
• Program Dotacyjny „Niepodległa”
• Program Dotacyjny „Koalicje dla Niepodległej”
• Programy Narodowego Instytutu Dziedzictwa: Wspólnie dla dziedzictwa, Zabytkomania, Zabytek zadbany, Samorząd dla dziedzictwa
• Fundusz Patriotyczny „Wolność po polsku”
• Patriotyzm Jutra
• Niepodległość to Nasza Sprawa
• Fundacja PZU z Kulturą
• Moje Miejsce na Ziemi. Program Fundacji Orlen
• Czuwamy! Pamiętamy! Program Fundacji Orlen
• Rozgrzewamy polskie serca. Program Fundacji PGNiG
• Wzmocnij swoje otoczenie
• Moja Mała Ojczyzna

Dużo tego, prawda? Myślę, że znajdziecie coś dla siebie. Starałam się znaleźć dla Was jak najwięcej pomysłów na sfinansowanie projektu.

A jeśli będziecie potrzebować pomocy na którymś z etapów pozyskiwania funduszy (wybór programu, tworzenie pomysłu, przygotowanie i pisanie wniosku) to napiszcie lub zadzwońcie do mnie. Chętnie pomogę.